Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για το αν η νόσος του Crohn οφείλεται στο στρες ή την ανησυχία ή ακόμα αν οι αναποδιές της ζωής προκαλούν εξάρσεις της νόσου.
Φυσικά, όταν ο ασθενής είναι σε κακή ψυχολογική κατάσταση, δυσκολεύεται περισσότερο να αντιμετωπίσει με επιτυχία τυχόν εξάρσεις της νόσου. Άλλωστε, η γενική φυσική κατάσταση, το άγχος για την συχνότητα των κενώσεων και η διαμαρτυρία από τους πόνους στην κοιλιά μπορεί πολλές φορές να έχει σαν αποτέλεσμα τη κακή διάθεση, ανησυχία, απελπισία και τεταμένες σχέσεις με την οικογένεια.
Αυτές οι συναισθηματικές μεταπτώσεις είναι αποτέλεσμα της νόσου και σε καμία περίπτωση δεν είναι οι αιτίες της.
Σε χρόνιες νόσους όπως στην περίπτωση μας η νόσος crohn η οποία συνοδεύεται από μια πληθώρα επιπλοκών και παρενεργειών από την χορήγηση των φαρμάκων, η ύπαρξη άγχους και φοβίας για το αβέβαιο, το άγνωστο για την επιπλοκή που πρόκειται να εμφανιστεί, οι συνεχείς υποτροπές συνοδευόμενες από πόνους και συνεχόμενες κενώσεις καθιστούν τον ασθενή αδύναμο να αντιδράσει.
Η εμφάνιση άγχους είναι βέβαιη και πολλές φορές επειδή δεν υπάρχουν οι κατάλληλοι υποστηρικτικοί μηχανισμοί η ψυχοπιεστική αυτή κατάσταση οδηγεί στην εμφάνιση της κατάθλιψης που είναι και το κύριο γνώρισμα των ασθενών με νόσο crohn συνοδευμένη με πολλές υποτροπές.
Οι ασθενείς που στηρίζονται μακροπρόθεσμα στην χορήγηση ισχυρών φαρμάκων, όχι μόνο πρέπει να ανεχθούν τα πολύ δυσάρεστα συμπτώματα της νόσου τους, αλλά και τις παρενέργειες των φαρμάκων που λαμβάνουν για να καταπολεμήσουν την ασθένεια. Η ψυχολογική πίεση έχει αναφερθεί από καιρό όσον αφορά την δραστηριότητα των ασθενών κατά την περίοδο της έξαρσης της νόσου, και οι πρόσφατες καλά σχεδιασμένες μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι τα δυσμενή γεγονότα της ζωής, η χρόνια πίεση, και η κατάθλιψη αυξάνουν την πιθανότητα της
υποτροπής στους ασθενείς με νόσο crohn.
Η πίεση δεν είναι μια αιτία της νόσου, αλλά οποιαδήποτε αγχωτική κατάσταση είτε
συναισθηματική είτε φυσική, μπορεί να συνδεθεί με τις περιόδους έξαρσης της ασθένειας είτε κατά τύχη είτε από έναν μηχανισμό που είναι προς το παρόν ασαφής. Αυτά τα στοιχεία υποστηρίζονται όλο και περισσότερο από πειραματικής μελέτες που έχουν γίνει το τελευταίο χρονικό διάστημα.
Μέχρι σήμερα, οι θεραπευτικές ευκαιρίες που προσφέρονται από τη θεραπεία μείωσης της πίεσης (stress) παραμένουν κατά ένα μεγάλο μέρος ανεξερεύνητες, λόγω των μεθοδολογικών δυσκολιών τέτοιων μελετών. Παρολά αυτά η ελεγχόμενη μείωση της πίεσης (stress) πιστεύεται ότι μπορεί να συμβάλει με θετικά θεραπευτικά αποτελέσματα. To stress θεωρείται συχνά από τους ασθενείς με φλεγμονώδεις νόσους των εντέρων ως κύρια αιτία της ασθένειάς τους.
Η καταθλιπτική διαταραχή είναι η πιο κοινή ψυχιατρική διάγνωση στην νόσο crohn . Σε άλλες χρόνιες παθήσεις, τα στοιχεία δείχνουν ότι η κατάθλιψη επηρεάζει την πορεία της ασθένειας. Τα ισχυρά στοιχεία ότι η καταθλιπτική διαταραχή παίζει σημαντικό ρόλο στην νόσο crohn δεν έχουν βρεθεί όμως ποτέ.
Η αξιολόγηση και η διαχείριση μίας σημαντικής καταθλιπτικής διαταραχή πρέπει να είναι μέρος της κλινικής προσέγγισης στους ασθενείς με νόσο crohn. Πρόσφατα, η έννοια της επίτευξης, και της διατήρησης, μιας καλής ποιότητας ζωής για τους χρόνιους πάσχοντες, έχει κερδίσει έδαφος μεταξύ των ασθενών, αν και πολλοί θα υποστήριζαν ότι υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα.
Από άλλες μελέτες που έχουν γίνει σε 9 μεγάλα νοσοκομεία της Ισπανίας έχει αποδειχθεί ότι τόσο η νόσος crohn όσο και η κολίτιδα εξασθενούν την αντίληψη των ασθενών για την υγεία και ασκούν αρνητική επίδραση στη σχετική με την υγεία ποιότητα της ζωή τους. Στην μελέτη στην οποία έλαβαν μέρος 1156 ασθενείς από τα δύο φύλα ηλικίας από 35-40 ετών, φάνηκε πόσο η περίοδοι έξαρσης της νόσου επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών σε σχέση με τις περιόδους ύφεσης.
Η νόσος crohn περιλαμβάνει, μαζί με την ελκώδη κολίτιδα, τις φλεγμονώδεις νόσους των εντέρων, οι οποίες επειδή η νοσηρότητα και η χρόνια εξέλιξή τους ασκούν ιδιαίτερη επίδραση στην ποιότητα ζωής του ασθενή, της οποίας η μέτρηση απαιτεί τον προσδιορισμό του βαθμού υποκειμενικής ευημερίας που αποδίδεται στην έλλειψη συμπτωμάτων, στο ψυχολογικό στρες και την καθημερινή δραστηριότητα, και είναι χρήσιμη ως όργανο της αξιολόγησης, και στις κλινικές δοκιμές και τα προγράμματα υγείας. Η παρουσία ψυχολογικής αναταραχής στην νόσο crohn συμβάλλει στην κακή ποιότητα της ζωής σε σχέση με την υγεία.
Η ανίχνευση και η θεραπεία της ψυχολογικής αναταραχής στην νόσο φέρνουν τη δυνατότητα να βελτιωθεί η σχετική με την υγεία ποιότητα της ζωής για αυτούς τους ασθενείς. Σε μια μελέτη (ασθενών–μαρτύρων) ασθενών φάνηκε ότι οι ασθενείς με νόσο crohn έχουν ένα μικρότερο δίκτυο κοινωνικών επαφών αλλά περισσότερες σχέσεις με κάποια πιό στενά οικογενειακά μέλη πυρήνων . Από την μελέτη φάνηκε ότι τα πιό στενά οικογενειακά μέλη είναι συνήθως αρμόδια για την κοινωνική υποστήριξη του ασθενή.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν την υποστήριξη που πρέπει οι οικογένειες να δώσουν σε αυτά τα άτομα αλλά πολύ περισσότερο την ανάγκη που υπάρχει για εκπαίδευση αυτών των οικογενειών.
Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι οι ασθενείς με νόσο crohn διαθέτουν ένα ποιο ανώριμο σχεδιάγραμμα αμυντικών μηχανισμών σε σχέση με ασθενείς με άλλες φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου. Επιπλέον, οι πιο ψυχολογικά ώριμοι ασθενείς έχουν χαμηλότερα ποσοστά υποτροπών και χειρουργικών διαδικασιών. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτές οι πτυχές της προσωπικότητας είναι πιθανό να επηρεάσουν την προσαρμογή των ασθενών στην ασθένεια.
Μεγάλη βάση πρέπει να δοθεί στις παρενέργειες των φαρμάκων, και κυρίως στα αποτελέσματα από την μακροχρόνια λήψη κορτικοστεροειδών των οποίων η λήψη έχει άμεσες αντιφλεγμονώδεις ενέργειες σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένων των εντέρων. Συνεπώς, χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της νόσου crohn οπουδήποτε στο λεπτό και το παχύ έντερο.
Οι κοινές παρενέργειες περιλαμβάνουν τη στρογγυλοποίηση του προσώπου, ακμή, αυξανόμενη τριχοφυΐα, διαβήτης, αύξηση βάρους, υψηλή πίεση αίματος, καταρράκτης, γλαύκωμα, αυξανόμενη ευαισθησία στις μολύνσεις, αδυναμία μυών, κατάθλιψη, αϋπνία, ταλάντευση διάθεσης, αλλαγές προσωπικότητας, οξυθυμία, και εκλέπτυνση των κοκάλων (οστεοπόρωση). Η ενημέρωση των ίδιων ασθενών και των οικογενειών τους πρέπει να είναι πρωταρχικής σημασίας για τους επαγγελματίες υγείας.
Η εμφάνιση ψυχικών διαταραχών είναι συνήθως ένα φυσικό επακόλουθο της νόσου crohn. Οι επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών εμφανίζουν κατάθλιψη και συνήθως οι γυναίκες ασθενείς 2 έως 3 φορές περισσότερο από τους άνδρες. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης ποικίλουν κάθε φορά¨ από την εκδήλωση μελαγχολικής διάθεσης έως την απάθεια , το άγχος, την ευερεθιστότητα κ.τ.λ. Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι οι ασθενείς είναι ευάλωτοι απέναντι σε συναισθήματα όπως η απελπισία και το αίσθημα μειωμένης αυτοεκτίμησης. Τα άτομα με χαμηλό εισόδημα και κατώτερο μορφωτικό επίπεδο παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης καθώς και τα άτομα χωρίς συναισθηματική υποστήριξη.
Η οστεοπόρωση είναι μια σημαντική παρενέργεια της νόσου crohn η οποία και δε
επιδέχεται καμία θεραπεία¨ συνεπώς η πρόληψη είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η πρόληψη περιλαμβάνει την ενημέρωση και την επίγνωση των διατροφικών συνηθειών μεταξύ της χορήγησης ασβεστίου, βιταμίνης D και πρωτεϊνών καθόλη την διάρκεια της θεραπείας με σκευάσματα κορτικοστεροειδών.
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους πάσχοντες από την νόσο σχετικά με τα μέτρα πρόληψης που θα πρέπει να λαμβάνουν(π.χ., ενημέρωση σχετικά με την φαρμακευτική αγωγή, συνεχής παρακολούθηση, αποφυγή περιπλοκών, και διατροφικές τροποποιήσεις όπου απαιτείται).
Μια θεραπεία θα μπορούσε να εστιάσει την προσοχή στο να μειώσει την πίεση και να προκαλέσει βαθιά χαλάρωση, να μειώσει τα συμπτώματα της ασθένειας, να μειώσει την κατάθλιψη και την ανησυχία, να αυξήσει την αίσθηση της ευημερίας, της συνειδητοποίησης και της δημιουργικότητας, να αυξήσει τη δυνατότητα του σώματος να ελέγξει τον πόνο και να ισορροπήσει την ενέργεια του σώματος ώστε να μειώσει το συναισθηματικό τραύμα.
πηγή "ΝΟΣΟΣ CROHN ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ"
Χαραλάμπους Παντελής
Κοινωνικός Λειτουργός ΤΕ, «MSc Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας»
