Oι πολύποδες και ο καρκίνος του παχέος εντέρου προσβάλλουν τα τελευταία χρόνια και τα δύο φύλα με ελαφρά υπεροχή των ανδρών Tου Αναστάσιου Γραμματόπουλου
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο τέταρτος σε σειρά συχνότητας μετά τον καρκίνο του μαστού, του προστάτη και του πνεύμονα και η δεύτερη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες. Υπολογίζεται ότι 6% του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής θα αναπτύξει στη διάρκεια της ζωής του καρκίνο του παχέος εντέρου. Από αυτούς το 40% θα πεθάνει από τη νόσο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπολογίζεται ότι ο ένας στους είκοσι Aγγλους θα αναπτύξει καρκίνο του παχέος εντέρου και από αυτούς μόνον ο ένας στους τρεις θα ζήσει πάνω από πέντε χρόνια.
Προσβάλλει όλες τις ηλικίες, όμως εμφανίζεται πιο σπάνια (3%) στα άτομα κάτω των 45 χρόνων. Τα περιστατικά αυξάνονται μετά την ηλικία αυτή, με αποκορύφωμα τα 60 με 75 χρόνια. Ετσι, ο προληπτικός έλεγχος είναι πολύ σημαντικός εάν αρχίζει στην ηλικία των 45 χρόνων. Προσβάλλει εξίσου και τα δύο φύλα, με ελαφρά υπεροχή των ανδρών.
Η μελέτη της γεωγραφικής κατανομής του καρκίνου του παχέος εντέρου ποικίλλει από χώρα σε χώρα και από περιοχή σε περιοχή στην ίδια χώρα. Eτσι, διαπιστώνεται ότι είναι συχνότερη στην Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, στην Αυστραλία, στη Νέα Ζηλανδία και σπανιότερη στην Αφρική, στη Νότιο Αμερική και στην Ασία. Είναι συχνότερη στις βόρειες Πολιτείες της Αμερικής, παρά στις νότιες.
Οι μετανάστες παρουσιάζουν αύξηση της συχνότητας σε σύγκριση με τη γενέτειρά τους, προσεγγίζοντας τη συχνότητα της περιοχής όπου μεταναστεύουν. Αυτό θεωρείται ότι υποδηλοί την ύπαρξη διαφόρων παραγόντων στην ανάπτυξη του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Ποιοι είναι οι αιτιολογικοί παράγοντες ανάπτυξης της νόσου;1) Περιβαλλοντικοί. Πιστεύεται σήμερα ότι τη βασική σημασία έχει ο τύπος της διατροφής και ο τρόπος ζωής. Τα άτομα που μακροχρόνια καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ερυθρού κρέατος και ιδιαίτερα βοδινού, ζωικού κορεσμένου λίπους, υδατανθράκων χωρίς φυτικές ίνες και οινοπνεύματος, κάνουν καθιστική ζωή και είναι παχύσαρκα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθουν καρκίνο του παχέος εντέρου από τα άτομα που καταναλώνουν φυτικές ίνες από δημητριακά (πίτουρο), όσπρια, λαχανικά, φρούτα, τροφές πλούσιες σε φυλικό οξύ, ασβέστιο, καροτίνη και αντιοξειδωτικές βιταμίνες.
2) Γενετικοί. Αφορούν περίπου το 6% των περιπτώσεων καρκίνου του παχέος εντέρου. Περιλαμβάνουν: α) Οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση, πάθηση με παρουσία εκατοντάδων ή χιλιάδων πολυπόδων μέσα στο παχύ έντερο. Η μέση ηλικία ανάπτυξης των πολυπόδων είναι τα 16 χρόνια. Τα άτομα πρέπει να χειρουργούνται από τη στιγμή που θα γίνει η διάγνωση. Εάν δεν χειρουργηθούν με αφαίρεση όλου του παχέος εντέρου, θα αναπτύξουν καρκίνο. β) Σύνδρομα αμαρτωματώδους πολυποδίασης. Είναι πολύ σπάνια και περιλαμβάνουν: 1) Tο σύνδρομο Peutz – Jeghers που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη πολυπόδων στον πεπτικό σωλήνα και μελάγχρωσης του δέρματος και 2) τη νεανική πολυποδίαση. Ανευρίσκονται στο 2% των παιδιών και εκδηλώνονται συνήθως με αιμορραγία. Ο κίνδυνος καρκίνου κυμαίνεται σε ποσοστό περίπου 9%.
Γενετικές εξετάσεις γίνονται, με τη λήψη μικρής ποσότητας αίματος και ανάλυσης του DNA μέσω των λευκών αιμοσφαιρίων, για να τεκμηριώσουν τη διάγνωση και να καθορίσουν ποια μέλη της οικογένειας θα πρέπει να κάνουν προληπτικούς ελέγχους με κολονοσκόπηση. Tα test αυτά είναι διαθέσιμα στο εμπόριο για κάθε γενετική κληρονομούμενη νόσο.
Εκτός από τους περιβαλλοντικούς και γενετικούς παράγοντες υπάρχει και η κατηγορία των ατόμων με Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νόσο του εντέρου.
Η Ιδιοπαθής Φλεγμονώδης Νόσος του Εντέρου περιλαμβάνει την ελκώδη κολίτιδα και τη νόσο του Crohn.
Είναι γνωστό ότι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν δυσπλασία και ακολούθως καρκίνο του παχέος εντέρου. Το ακριβές, όμως, ποσοστό του κινδύνου ανάπτυξης της κακοήθειας εν σχέσει με τον γενικό πληθυσμό δεν είναι γνωστό. Αυτό οφείλεται στο ότι οι διάφορες εργασίες που έχουν ανακοινωθεί περιλαμβάνουν μικρό αριθμό ασθενών και σχετικά μικρό χρονικό διάστημα παρακολούθησής τους.
Ασθενείς υψηλού κινδύνου είναι όσοι η πάθησή τους:
α) φθάνει μέχρι και την σπληνική καμπή,
β) διαρκεί πάνω από 10 χρόνια,
γ) συνοδεύεται από σκληρυντική χολαγγειίτιδα (νόσος του ήπατος) και
δ) καταλαμβάνει όλο το παχύ έντερο.
Οι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα πρέπει να υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο τουλάχιστον μία φορά κάθε δύο χρόνια. Με τον προληπτικό αυτό έλεγχο αναγνωρίζονται προκαρκινωματώδεις βλάβες, όπως είναι η δυσπλασία ή ακόμα και καρκίνος σε πολύ πρώιμα στάδια.
Η νόσος του Crohn παρουσιάζει μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου από την ελκώδη κολίτιδα. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για το πόσο συχνά οι ασθενείς πρέπει να ελέγχονται με κολονοσκόπηση για την πρόληψη από καρκίνο του παχέος εντέρου.
Άτομα υψηλού κινδύνου
Περισσότερο από το 90% των περιπτώσεων του καρκίνου του παχέος εντέρου δεν σχετίζεται με τα σύνδρομα που περιγράφηκαν ούτε με τις ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του παχέος εντέρου.
Παράγοντες κινδύνου για τη μεγάλη αυτή ομάδα των ασθενών είναι:
— Ηλικία πάνω από τα 50 χρόνια.
— Οικογενειακό ιστορικό πολυπόδων του παχέος εντέρου.
— Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου.
— Ιστορικό του ιδίου ατόμου με πολύποδα του παχέος εντέρου.
— Προηγούμενη χολοκυστεκτομή 20 χρόνια μετά την επέμβαση.
— Ιστορικό καρκίνου μήτρας και ωοθηκών.
— Ιστορικό καρκίνου του μαστού.
