Μαστίχα: Άρωμα υγείας και ομορφιάς

πηγή ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Γνωρίστε τις πιο πρόσφατες επιστημονικές έρευνες για τη θεραπευτική δράση της μαστίχας Χίου στις διάφορες παθήσεις και τα ευεργετικά της αποτελέσματα στην περιποίηση του δέρματος.

Οι πρώτες αναφορές για τις θεραπευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες της μαστίχας Χίου έγιναν από τον Ιπποκράτη (5ος αι. π.Χ.) και συνεχίζονται και στους επόμενους αιώνες από γιατρούς, φαρμακοποιούς και βοτανολόγους (Διοσκουρίδης Ορειβάσιος, Αέτιος Γαληνός, Πηλινός). Σήμερα, η διεθνής επιστημονική κοινότητα έρχεται να επιβεβαιώσει τις ιστορικά καταγεγραμμένες ιατροφαρμακευτικές ιδιότητες της μαστίχας της Χίου.

Τα αποτελέσματα από τις πιο πρόσφατες και σημαντικές ερευνητικές μελέτες, που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό, μας παρουσιάζουν οι Αλέξανδρος Σκαλτσούνης, καθηγητής Φαρμακευτικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιωάννης Τριανταφυλλίδης, διευθυντής Γαστρεντερολογικού Τμήματος του Γενικού Κρατικού Νοσ. Νίκαιας, Κωνσταντίνος Ντάμπος, διδάκτωρ Γαστρεντερολόγος Γεν. Νοσοκομείου Χίου, Νικόλαος Ανδρικόπουλος, καθηγητής Βιοχημείας και Χημείας Τροφίμων, Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών.


Φάρμακο για τις πεπτικές παθήσεις

Η μαστίχα φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και τη θεραπεία παθήσεων του πεπτικού συστήματος (έλκος, νόσος Crohn, δυσπεψία κ.ά.). Οι μελέτες που διεξήγαγαν αρχικά Βρετανοί ερευνητές στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Νότιγχαμ (1998) και στη συνέχεια πολλοί ακόμα επιστήμονες σε Ευρώπη και ΗΠΑ επισημαίνουν ότι ακόμα και ένα γραμμάριο μαστίχας ημερησίως (που θα χορηγείται επί δύο εβδομάδες) είναι ικανό να καταστείλει τη δράση του κύριου υπεύθυνου για το έλκος «ελικοβακτηριδίου του πυλωρού».

Επίσης θεαματικά ήταν τα αποτελέσματα από μελέτη που διεξήχθη στο «Σκυλίτσειο» Γενικό Νοσοκομείο Χίου ως προς την ευεργετική δράση της μαστίχας σε ασθενείς με δυσπεπτικά προβλήματα. Σύμφωνα με τον δρα Κ. Ντάμπο γαστρεντερολόγο: «Για τρεις εβδομάδες 54 ασθενείς έπαιρναν ένα γραμμάριο μαστίχας την ημέρα και, παράλληλα, ο ίδιος αριθμός ασθενών λάμβανε εικονικό φάρμακο.

Το 75% των ασθενών που πήραν τη μαστίχα είχαν σημαντική βελτίωση (π.χ. υποχώρησε ο πόνος στο στομάχι, οι καούρες κ.ά.), ενώ μόνο το 41% των ασθενών που πήραν εικονικό φάρμακο σημείωσε βελτίωση. Αν αναλογιστεί κανείς ότι 100.000.000 άνθρωποι πάσχουν από δυσπεψία στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι η φαρμακευτική θεραπεία της είναι συνήθως αναποτελεσματική, γίνεται φανερό ότι η χρήση της μαστίχας μπορεί να αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας των δυσπεπτικών ενοχλημάτων τον 21ο αιώνα».

Πρόσφατα ανακοινώθηκαν τα πρώτα ευεργετικά αποτελέσματα ύστερα από χορήγηση σκόνης μαστίχας Χίου σε μορφή κάψουλας και σε ασθενείς που πάσχουν από τη χρόνια νόσο του Crohn (ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου). Η κλινική μελέτη διεξήχθη στο Γαστρεντερολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου της Νίκαιας υπό το διευθυντή του τμήματος δρα Ι. Τριανταφυλλίδη, με την εργαστηριακή υποστήριξη του Εργαστηρίου Χημείας, Βιοχημείας και Φυσικοχημείας Τροφίμων του Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου υπό τον καθηγητή Ν. Ανδρικόπουλο.


Και τις παθήσεις των δοντιών και των ούλων

Η δεύτερη πιο συνηθισμένη χρήση της μαστίχας συνδέεται από την αρχαιότητα με τη στοματική υγιεινή, καθώς αναφέρεται σε μια σειρά από φαρμακευτικές συνταγές και γιατροσόφια κατά των παθήσεων των δοντιών και των ούλων. Το 17ο αιώνα ο γιατρός Παύλος ο Αιγινήτης κατέγραψε και την πρώτη συνταγή με βάση τη μαστίχα για την παρασκευή οδοντόπαστας.

Η σύγχρονη έρευνα επιβεβαιώνει ότι το μάσημα μαστίχας, σε αντίθεση με τις κοινές τσίχλες, προκαλεί μεγαλύτερη διέγερση σάλιου με αποτέλεσμα τον περιορισμό της ανάπτυξης βακτηρίων στη στοματική κοιλότητα και την αύξηση της αίσθησης φρεσκάδας και καθαρότητας στο στόμα.

Επιπλέον, όπως απέδειξαν μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στις οδοντιατρικές Σχολές των Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης (1985), Meikai Ιαπωνίας (2003), Ege university Σμύρνης (2004) και σε τρία ακόμα πανεπιστήμια της Τουρκίας (2005), η συστηματική χρήση της μαστίχας Χίου περιορίζει το σχηματισμό οδοντικής μικροβιακής πλάκας. Στα συμπεράσματα των μελετών καταγράφεται ότι η μαστίχα (ως φυσική τσίχλα) παρουσιάζει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αντιμικροβιακή δράση που συναγωνίζεται αυτή των αντιβιοτικών.


Ασπίδα στις καρδιοπάθειες

Τα τελευταία χρόνια με ιδιαίτερο ενδιαφέρον μελετάται η χρήση της μαστίχας στην αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Οι μελέτες από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, καθώς και από τη Γαστρεντερολογική Κλινική «Άγιος Παντελεήμονας» του Γενικού Νοσοκομείου Νίκαιας είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές.

Σύμφωνα με τους ειδικούς που διεξάγουν την έρευνα, τα αντιοξειδωτικά εκχυλίσματα της μαστίχας (π.χ. πολυφαινόλες κ.ά.) και αυτό του σάλιου που εκκρίνεται κατά τη μάσησή της παρεμποδίζουν το σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες, δηλαδή προστατεύουν από τις καρδιοπάθειες. Οι πολυφαινόλες της μαστίχας μειώνουν επίσης τα επίπεδα σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμα, προστατεύουν τα επιθηλιακά κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος, αυξάνουν την HDL «καλή» χοληστερόλη και μειώνουν τα επίπεδα της LDL «κακής» χοληστερόλης.


Στην υπηρεσία της ομορφιάς

Την πρώτη συνταγή για κρέμα προσώπου, η οποία περιείχε ανάμεσα σε άλλα και μαστίχα, κατέγραψε ο προσωπικός γιατρός του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, ενώ ήδη από τον 4ο μ.Χ. αιώνα η μαστίχα χρησίμευε σαν αντιηλιακό και προστάτευε από εγκαύματα που μπορούσε να προκαλέσει η έκθεση στον ήλιο. Όμως η ευεργετική δράση της μαστίχας στην επιδερμίδα έχει εντοπιστεί και από τους σύγχρονους ερευνητές. Τα αποτελέσματα σχετικών δημοσιεύσεων αποκαλύπτουν ότι το μαστιχέλαιο παρουσιάζει εξαιρετικές αναπλαστικές ιδιότητες για το δέρμα, γι αυτό και χρησιμοποιείται ως βασικό στοιχείο στις κρέμες προσώπου και άλλων καλλυντικών.

Επίσης, το μαστιχόνερο είναι ιδανικό για να χρησιμοποιείται ως ενυδατική και τονωτική λοσιόν. Σημαντικά είναι και τα αποτελέσματα από σχετικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στο Εργαστήριο Κυτταρικού Πολαπλασιασμού και Γήρανσης του Ινστιτούτου Βιολογίας στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», τα οποία αποδεικνύουν ότι η μαστίχα Χίου και τα εκχυλίσματά της παρουσιάζουν αξιοσημείωτες επουλωτικές ιδιότητες, βοηθώντας παράλληλα στην ανάπλαση της επιδερμίδας και στη σύνθεση κολλαγόνου.


Αυτό το ξέρατε;

*Η μαστίχα Χίου είναι μια ρητινώδης αρωματική ουσία που προέρχεται από τον κορμό του δέντρου Pistacia lentiscus, της οικογένειας Anacardiaceae, η οποία στη συνέχεια ξηραίνεται με τον αέρα και παίρνει τη μορφή μικρών διαφανών κρυστάλλων. Η αρχική γεύση της είναι μάλλον πικρή. Φεύγει όμως σύντομα και να παίρνει το γνωστό μοναδικό της άρωμα.

*Τα μαστιχόδενδρα φυτρώνουν και αλλού, όμως μόνο στο νότιο τμήμα της Χίου παράγουν μαστίχα.

*Οι πολυφαινόλες και μερικά από τα τερπένια (που περιέχονται στη σύσταση του μαστιχόδενδρου) είναι ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες και προστατεύουν τον οργανισμό από τις οξειδώσεις, ενώ το μαστιχέλαιο (αιθέριο έλαιο της μαστίχας) έχει αντιφλεγμονώδη, αντιμικροβιακή και επουλωτική δράση.

*Οι πολυφαινόλες της μαστίχας μειώνουν επίσης τα επίπεδα σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμα και προστατεύουν τα επιθηλιακά κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος.


Οι πολλαπλές της χρήσεις

*Στη διατροφή χρησιμοποιείται ως «μασητικό προϊόν», γλυκό του κουταλιού «υποβρύχιο», μπαχαρικό, και ως πρόσθετη ύλη στην παρασκευή αρτοσκευασμάτων, ποτών.

*Στην ιατρική έχει ευρεία χρήση σε αλοιφές για εγκαύματα και δερματικές παθήσεις. Η μαστίχα και το παράγωγό της κολοφώνιο χρησιμοποιούνται και στη χειρουργική για την παρασκευή ραμμάτων, επιδέσμων και υλικών αντισηψίας.

*Στην οδοντιατρική το μάσημα της μαστίχας συμβάλλει στην καλή διατήρηση της υγείας των ούλων, στην καταπολέμηση της κακοσμίας, της ξηροστομίας και του σχηματισμού πλάκας. Επίσης αποτελεί πρώτη ύλη για την παρασκευή οδοντόκρεμας, διαλυμάτων πλύσης.

*Στην κοσμετολογία η μαστίχα χρησιμοποιείται σε κρέμες προσώπου, σε σαπούνια κ.ά., καθώς καθαρίζει σε βάθος την επιδερμίδα και της χαρίζει φυσική λάμψη.