Τρίτη 27 Νοεμβρίου 2007

Στρες: φυσιολογία, επιπτώσεις και προφύλαξη

Το στρες είναι μια σωματική, ψυχική και συναισθηματική αντίδραση σε καταστάσεις που προκαλούν φόβο, αβεβαιότητα, κίνδυνο, έξαψη, ερεθισμό, σύγχυση ή αλλαγή. Αποτελεί την απάντηση του οργανισμού σε ένα ερέθισμα και είναι κατάσταση άμυνας και αυτορύθμισης. Ανεξάρτητα από το αν το ερέθισμα είναι ευχάριστο ή δυσάρεστο, το στρες απαιτεί από τον οργανισμό «απάντηση», με τη μορφή της ρύθμισης ή της προσαρμογής. Σε κανονικές ποσότητες αποτελεί κινητήρια δύναμη για τον άνθρωπο, για επιβίωση και δημιουργία, όμως οι συνθήκες ζωής, οι αρνητικές σκέψεις και οι εσφαλμένες λογικές του ανθρώπου κάνουν συχνά το φορτίο του στρες δυσβάσταχτο.

Η λέξη στρες προέρχεται από την λατινική districtus που σημαίνει δεμένος, περιζωσμένος, σφιγμένος και υποδηλώνει αναμφίβολα τη δυσκολία, στην οποία περιέρχεται όποιος βιώνει στρες. Ο επιστημονικός όρος στρες προέρχεται από τη μηχανική (π.χ. πόσο στρες αποτελεί για την γέφυρα ένα φορτίο), όμως είναι ο πλέον κατάλληλος και για τον άνθρωπο που δέχεται, κατά αναλογία, ψυχολογικά βάρη και πιέσεις. Εννοιολογικά ο όρος στρες παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία, η οποία αποτυπώνεται στην ευρύτητα της χρήσης του. Περιγράφει την αντίδραση του οργανισμού σε διάφορα ερεθίσματα, όμως με την ίδια λέξη περιγράφονται και τα ίδια τα ερεθίσματα (θόρυβος, τραύμα, κ.λ.π.), περιγράφει επίσης ψυχολογικούς παράγοντες (σύγχυση, κ.λ.π.), αλλά και οργανικές αντιδράσεις. Τέλος υποδηλώνει ψυχική ένταση και άγχος. Στον καθημερινό λόγο συχνά το στρες ταυτίζεται με το άγχος. Η ταύτιση αυτή είναι λανθασμένη και δημιουργεί σύγχυση, συχνά και στους ίδιους τους ειδικούς. Το άγχος μπορεί να επιφέρει στο φυσιολογικό επίπεδο ίδια αποτελέσματα με το στρες, όμως στο ψυχολογικό πεδίο αποτελεί υποσύνολό του, καθώς αποτελεί την υποκειμενική αντίληψη των στρεσσογόνων καταστάσεων, το πώς δηλαδή βιώνει κάθε άνθρωπος τις καταστάσεις αυτές. Αντίθετα το στρες είναι μια αντικειμενική και ασυνείδητη διαδικασία. Στόχος της είναι η διατήρηση της ισορροπίας (ομοιόστασης) του οργανισμού.

Με απλά λόγια στρες είναι οτιδήποτε μας καλεί να προσαρμοσθούμε ή να αντεπεξέλθουμε και μπορεί να προέρχεται από το περιβάλλον, το σώμα ή το νου μας.

Το στρες διαχωρίζεται, ως προς την ένταση, σε:
Υγιές ή σύνηθες, υπό την επίδραση του οποίου ο άνθρωπος κινητοποιεί δυνάμεις για να επιλύσει προβλήματα. Το στρες αυτό συμβάλλει θετικά στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και αποτελεί κινητήρια δύναμη για το άτομο.
Αυξημένο, κατά το οποίο δαπανούνται μεγάλα αποθέματα δυνάμεων για τη διευθέτηση του προβλήματος. Στην περίπτωση αυτή το άτομο οδηγείται συνήθως σε σωματική ή ψυχική βλάβη με μακροχρόνιες ή μόνιμες επιπτώσεις.
Ακραίο, που αποτελεί το όριο των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Είναι οι καταστάσεις κατά τις οποίες ο άνθρωπος χάνει την ικανότητα να επιλύει προβλήματα και αποσύρεται.

Το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στη σωματική και ψυχική υγεία, καθώς και σε προβλήματα συμπεριφοράς. Τα ενδεικτικά προβλήματα υγείας που ενδέχεται να προκαλέσει αφορούν το καρδιοαναπνευστικό σύστημα (ισχαιμική προσβολή, έμφραγμα του μυοκαρδίου, άσθμα, ιδιοπαθή υπέρταση), το γαστρεντερικό (γαστρίτιδα, έλκος στόμαχου, έλκος δωδεκαδάκτυλου, ελκώδης κολίτιδα, ευερέθιστο έντερο) και τις ασθένειες του κεντρικού νευρικού συστήματος (νευρώσεις, ψυχώσεις). Επίσης προβλήματα όπως οι κεφαλαλγίες, η τριχόπτωση, οι στοματικές και δερματικές παθήσεις, οι μυϊκές συσπάσεις ή τα νευρικά τικ, η ευερέθιστη κύστη, η αμηνόρροια, η πρόωρη εκσπερμάτιση ή η ανικανότητα συχνά οφείλονται στη χρόνια ή ακραία επίδραση στρεσσογόνων παραγόντων.

Ο μηχανισμός εμφάνισης και λειτουργίας του στρες με απλά λόγια έχει ως εξής:

Διάφοροι στρεσσογόνοι παράγοντες επιδρούν μεμονωμένα ή εν συνόλω και κινητοποιούν τον οργανισμό που αναζητά να απαντήσει στα ερεθίσματα, δηλαδή να προσαρμοσθεί.

Ως απάντηση εμφανίζεται το στρες, το οποίο προκαλεί αλλαγές στη δομή, στη χημική σύνθεση και τη λειτουργία του σώματος. Με τον τρόπο αυτό ο οργανισμός κινητοποιεί δυνάμεις και αυξάνει το επίπεδο άμυνας. Η διαδικασία αυτή ονομάστηκε το 1956 από τον ενδοκρινολόγο Hans Selye, «Γενικό Σύνδρομο Προσαρμογής».

Ο Selye μίλησε πρώτος για την επίδραση του στρες στο σώμα μετά από πολύχρονες μελέτες στις επιπτώσεις του στρες σε ζώα. Το Γ.Σ.Π. έχει τρία στάδια.

Στο πρώτο στάδιο σημαίνει ένα είδος συναγερμού που κινητοποιεί τις δυνάμεις του οργανισμού να αναλάβουν δράση. Η αντίδραση αυτή είναι ένα αρχέγονο ρεφλέξ που ονομάζεται και αντίδραση «πάλης ή φυγής», καθώς προετοιμάζει τον οργανισμό με κλιμακούμενες βιοχημικές αλλαγές και για τις δυο πιθανότητες.

Στο δεύτερο, ο οργανισμός αναγνωρίζει το αρνητικό ερέθισμα και αντιστέκεται, προσπαθώντας να διατηρήσει σταθερές τις λειτουργίες του.

Αν το στρες διαρκέσει πολύ ή είναι ιδιαίτερα έντονο ξεκινά ένα τρίτο στάδιο, η εξάντληση, κατά την οποία ο οργανισμός εξάντλησε όλα τα σωματικά, διανοητικά, συναισθηματικά και χημικά αποθέματά του. Το στάδιο αυτό σχετίζεται με το χρόνιο στρες και οδηγεί σε σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.


Το στρες ανάλογα με τους τομείς που επηρεάζει μπορεί να είναι:

Αισθητηριακό, που οφείλεται στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος από τα περιφερειακά αισθητήρια όργανα και τις αντίστοιχες δομές του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (Κ.Ν.Σ.).

Ψυχικό, που δημιουργείται από την επεξεργασία πληροφοριών που επιβαρύνουν τις ψυχικές λειτουργίες. Συγκεκριμένα την προσοχή, τη μνήμη, την κατανόηση, τη σκέψη και τη λήψη αποφάσεων.

Συναισθηματικό, το οποίο προκαλείται από καταστάσεις που προκαλούν παρορμητικές αντιδράσεις (θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και ως ψυχοκοινωνικό στρες).

Είναι σημαντικό να καταλάβει κανείς τι είναι το στρες και πώς λειτουργεί, καθώς η ευθύνη της αντιμετώπισης, κυρίως μέσα από την πρόληψη, είναι πρωτίστως ατομική του υπόθεση.

Πρέπει να μάθει να αναγνωρίζει τα σημάδια του στρες και να αποφεύγει την ψυχική εξάντληση, την κατάθλιψη, την επαγγελματική εξουθένωση, την κατάρρευση ή την ασθένεια. Μια ανεκτή ποσότητα στρες είναι απαραίτητη για να αποφύγουμε την ανία και να έχουμε κίνητρο για τις δραστηριότητές μας.

Κάθε οργανισμός έχει τη δική του αντοχή στο στρες και η «ανεκτή ποσότητα στρες» είναι κάτι το καθαρά υποκειμενικό. Όμως το υψηλό στρες για μια μακρά περίοδο μπορεί να βλάψει την υγεία για αυτό χρειάζεται παρακολούθηση και έλεγχο, ώστε να διατηρείται σε ανεκτά επίπεδα.


Υπάρχουν ψυχικές και σωματικές τεχνικές ελέγχου του στρες όπως η πρόβλεψη και η αποφυγή. Επίσης η ορθολογική και θετική σκέψη, η αυθυποβολή, ο διαλογισμός, οι τεχνικές έλεγχου της αναπνοής, η χαλάρωση, η άσκηση κ.α. Η καθημερινή χρήση αυτών των τεχνικών και η εκμάθηση επικοινωνιακών δεξιοτήτων, ο έλεγχος του θυμού και της επιθετικότητας και η βελτίωση της προσαρμογής δημιουργούν μια πλατφόρμα έλεγχου του στρες.

Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει το στρες, αλλά μπορεί να μάθει να το ελέγχει επηρεάζοντας έτσι θετικά τη ζωή του και τη ζωή των άλλων.

JTF 2013: We are young, we are free… willing to fight against IBD

Thanks to all those who participated in the Anaemia survey

Την ύπαρξη περισσότερων εξειδικευμένων γαστρεντερολόγων και ειδικών εξωτερικών ιατρείων (ΚΕΝΤΡΩΝ ΑΝΑΦΟΡΑΣ) ζητούν οι ασθενείς με ΙΦΝΕ, σύμφωνα με την έρευνα του ΕΛΙΓΑΣΤ και των Συλλόγων Ασθενών με ΙΦΝΕ, με την υποστήριξη της ΕΟΜΙΦΝΕ.
“Μόνοι μπορούμε να κάνουμε τόσα λίγα-μαζί μπορούμε να κάνουμε τόσα πολλά” - Η ΞΕΚΑΘΑΡΗ ΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ