πηγή ΒΑΙΤΣΗ ΜΑΡΙΝΑ - Τ.Ε.Ι ΛΑΡΙΣΑΣ
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το πιο σημαντικό πρόβλημα υγείας σ' ολόκληρο τον κόσμο από το οποίο προέρχονται και οι περισσότεροι θάνατοι, δεν είναι ούτε το AIDS, ούτε η πείνα στην Αφρική. Είναι το κάπνισμα. Σήμερα, ένας στους τρεις νέους ανήκει στους καπνιστές, ενώ τα ποσοστά αυξάνονται σε σχέση με τους ενήλικες καπνιστές. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
-Πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι καπνίζουν 5 δισεκατομμύρια τσιγάρα το χρόνο.
-5 στους 100 θανάτους στον κόσμο έχουν σχέση με τον καπνό.
-Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ το 29% του συνόλου των θανάτων των ενηλίκων οφείλεται στο κάπνισμα. Στη χώρα μας το ποσοστό αυτό είναι 10%.
-Ο αριθμός των καπνιστών στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα υψηλός 70% στις ηλικίες 16-25 ετών.
-Μεταξύ παιδιών ηλικίας 12-17 ετών καπνίζει το 37%.
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ
Η νικοτίνη είναι μία ελαιώδης χημική ένωση που περιέχει άζωτο. Αν υποθέσουμε ότι ο καπνιστής τραβάει μόνο μία ρουφηξιά από το τσιγάρο του και στη συνέχεια το σβήνει, ο μηχανισμός που τίθεται σε λειτουργία αμέσως μετά είναι ο εξής: η νικοτίνη που εισπνεύστικε μπαίνει στην κυκλοφορία του αίματος και φτάνει παντού συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Στον εγκέφαλο φτάνει μέσα σε 8 έως 18 δευτερόλεπτα. Εκεί διεγείρει τους νευρώνες και αυτομάτως στέλνονται διάφορα μηνύματα στα όργανα του καπνιστή: δίνεται η εντολή να εκκριθεί αδρεναλίνη, "ειδοποιείται" η καρδιά να αρχίσει να χτυπά πιο γρήγορα, τα αγγεία συσπώνται, απελευθερώνεται γλυκόζη κ.λ.π.
Η νικοτίνη σε μικρή ποσότητα διεγείρει, ενώ σε μεγάλη ναρκώνει και προκαλεί το θάνατο στους καπνιστές. Η περιεκτικότητα της στο αίμα πέφτει κατά 50% μισή ώρα μετά από μία ρουφηξιά και κατά 75% στα τρία τέταρτα της ώρας. Η δράση των ορμονών που εκκρίθηκαν διαρκεί επίσης περίπου μίση ώρα.
Από τη στιγμή που μειώνεται η περιεκτικότητα της νικοτίνης στο αίμα, ο καπνιστής νιώθει την ανάγκη να ανεβάσει εκ νέου τα επίπεδα της, γι' αυτό οι περισσότεροι καπνίζουν περίπου ένα πακέτο την ημέρα - δύο τσιγάρα την ώρα. Στους μανιώδεις καπνιστές η νικοτίνη συσσωρεύεται στον οργανισμό και "αρκεί" ακόμα και για τις ώρες του ύπνου. Επειδή πάντως, τα επίπεδα μειώνονται πολύ στη διάρκεια της νύχτας, το πρωινό τσιγάρο προκαλεί πάντα μία έντονη ευχαρίστηση - γεγονός που αποδίδεται στο ότι η νικοτίνη προκαλεί την έκκριση της ντοπαμίνης, μίας ουσίας που μοιάζει με ορμόνη, αλλά είναι νευροδιαβιβαστής.
ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ
Το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα, του στόματος, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του τραχήλου, της μήτρας, της ουροδόχου κύστης και καρκίνο του παγκρέατος.
Επίσης προκαλεί χρόνια αποφρακτική πνευμονική νόσο, στεφανιαία νόσο, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και περιφερική αγγειακή νόσο.
Ακόμα το κάπνισμα προκαλεί επιδείνωση υπάρχουσας ασθένειας π.χ. άσθμα, νόσος του Crohn, ανδρική ανικανότητα, έλκη, ανωμαλίες στην ποιότητα του σπέρματος, πρόωρη εμμηνόπαυση, γκρίζα μαλλιά και απώλεια μαλλιών.
Επίσης προκαλεί διαταραχές στο δέρμα, όπως ψωρίαση καθώς και διαταραχές στην εμφάνιση του, όπως πρόωρα λεπτές γραμμές και ρυτίδες ανάλογες του αριθμού των ετών του καπνίσματος, ξηρότητα και σταχτί χρώμα του δέρματος και μείωση της δερματικής κυκλοφορίας. Παρατηρείται ακόμη αρρενοποίηση του προσώπου με τραχύτητα και αυξημένο τρίχωμα.Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος, τύφλωση, καθώς και να καταστρέψει τα δόντια.
Προκαλεί επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Εάν σε ένα ζευγάρι καπνίζουν και ο άνδρας και η γυναίκα τότε οι αρνητικές επιδράσεις για την τεκνοποίηση είναι μεγαλύτερες. Τα προβλήματα εστιάζονται τόσο σε δυσκολίες στη σύλληψη αλλά και για την ανάπτυξη του εμβρύου. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος τερατογέννησης. Το κάπνισμα μειώνει τις πιθανότητες σύλληψης για μια γυναίκα κατά 40%, ενώ οι γυναίκες που συνεχίζουν να καπνίζουν κατά τη διάρκεια της κύησης έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να γεννήσουν ελλιποβαρές νεογνό.
Επιπλέον έχει αποδειχθεί ότι το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο για συγκεκριμένες εμβρυικές δυσμορφίες, όπως το λαγόχειλο και το λυκόστομα. Τέλος, το παθητικό κάπνισμα σχετίζεται με το σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου, τον πρόωρο τοκετό, τα αναπνευστικά νοσήματα κατά την παιδική ηλικία και την εκδήλωση παιδικού άσθματος σαν επιβεβαίωση του ανδρισμού τους. Γνωστό είναι 10%.
ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΣΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
-Για να φαίνονται άνδρες. Η σύνδεση του καπνίσματος με τον ανδρισμό, μεταβάλλει σε πολύ μεγάλο ποσοστό τους νέους σε καπνιστές. Το βλέπουν κοινωνικά και ψυχολογικά σαν επιβεβαίωση του ανδρισμού τους.
-Λόγω ισότητας. Παλιότερα τολμούσαν να καπνίσουν μόνο οι γυναίκες που ήθελαν να σοκάρουν τα ήθη της εποχής τους. Σήμερα οι γυναίκες καπνίζουν όσο οι άνδρες, δεν υπάρχει διαφορά. Υιοθέτησαν το τσιγάρο σαν μέσο για να δείξουν την ανεξαρτησία τους και την εξίσωση τους με τους άνδρες.
-Από μιμητισμό. Πάρα πολλοί νέοι καπνίζουν γιατί το κάνουν όλοι {οι γονείς, τα παιδιά στην καφετέρια, οι φίλοι}. Αλλοι πάλι καπνίζουν γιατί το κάνουν όλοι στην παρέα τους και αν δεν καπνίζουν κι αυτοί είναι σαν να μην συμμετέχουν σε αυτήν.
-Για τη σιλουέτα. Οι νέοι νομίζουν πως το κάπνισμα διατηρεί κομψή γραμμή και φοβούνται να το σταματήσουν για να μην παχύνουν. Επίσης όταν θέλουν να αδυνατίσουν αρχίζουν το κάπνισμα, ενώ υπάρχουν πιο υγιεινοί τρόποι για να χάσουν κιλά.
TΡΟΠΟΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΟΨΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
Προτιμήστε τις τροφές που ...αντιπαθούν τον καπνό
Καταναλώνετε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως η βιταμίνη C και τα φλαβονοειδή, που βρίσκονται στα φρούτα και τα λαχανικά, γιατί ο καπνός περιέχει πολλές χημικές ουσίες που έχουν οξειδωτική δράση. Για να προστατεύσουμε λοιπόν τον οργανισμό μας, θα πρέπει η διατροφή μας να μας παρέχει όλες τις αντιοξειδωτικές ουσίες που χρειαζόμαστε. Οι βιταμίνες C, E και Α βοηθούν στην προστασία των πνευμόνων από τον καπνό και την ατμοσφαιρική ρύπανση.
-Μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C θα βρείτε στα εσπεριδοειδή, στις φράουλες, στα ακτινίδια, στις ντομάτες, στις πιπεριές και στο φρέσκο λάχανο. Τη βιταμίνη Ε μπορείτε να τη βρείτε στα φυτικά έλαια, στο συκώτι, στα λαχανικά, στο γάλα, στα αυγά και στα δημητριακά. Πλούσιες τροφές σε βιταμίνη Α είναι το συκώτι, το ασπράδι του αυγού, το βούτυρο και το γάλα.
-Καλό επίσης είναι να πίνετε πολλά ποτήρια νερό, γιατί βοηθούν στην αποβολή πτυέλων. Ένας καπνιστής πρέπει να πίνει τουλάχιστον 8-10 ποτήρια νερό την ημέρα.
Αποφύγετε την καθιστική ζωή
Η καθιστική ζωή σε συνδυασμό με το κάπνισμα και την παχυσαρκία δρουν αθροιστικά εναντίον της υγείας σας.
Ο καπνός του τσιγάρου, η νικοτίνη και το μονοξείδιο του άνθρακα ενοχοποιούνται για πρόκληση καρδιακών νόσων.
Η άθληση από την άλλη πλευρά τονώνει την καρδιά, αυξάνει τη διαστολή των αγγείων, επομένως μειώνει την πίεση και τονώνει την κυκλοφορία του αίματος. Η αεροβική άσκηση (το κολύμπι, το ποδήλατο, το περπάτημα) ωφελεί το καρδιαγγειακό σύστημα περισσότερο από κάθε άλλη μορφή άσκησης.
Προφυλαχθείτε από το παθητικό κάπνισμα
Εκτός από το κύριο ρεύμα καπνού που εισπνέετε όταν καπνίζετε, εισπνέετε και το παράπλευρο ρεύμα από τον καπνό που διαχέεται στο περιβάλλον, και αυτό είναι το παθητικό κάπνισμα.
Αερίζετε συχνά το χώρο σας και, όταν μπορείτε πηγαίνετε μια βόλτα στον καθαρό αέρα, αδειάζετε συχνά τα τασάκια, μην κοιμάστε ποτέ με το τασάκι δίπλα σας γεμάτο. Μην καπνίζετε με κλειστά παράθυρα και, αν έχετε κλιματιστικό, μην αμελείτε να καθαρίζετε τα φίλτρα του, αν καπνίζετε όταν λειτουργεί.
Ο καπνός των τσιγάρων αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές αιτίες εσωτερικής ρύπανσης, καθώς περιέχει περισσότερες από 1.000 χημικές ενώσεις, ορισμένες από τις οποίες θεωρούνται καρκινογόνοι, όπως το βενζόλιο και η υδραζίνη. Τα σωματίδια του καπνού είναι μικρά και είναι ικανά να εισχωρήσουν βαθιά μέσα στους πνεύμονες.
Είναι λοιπόν σημαντικό να αναπνέετε καθαρό αέρα τουλάχιστον όταν δεν καπνίζετε.
ΠΟΤΕ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΝΕΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΖΗΜΙΑ
-Όταν είστε ξαπλωμένοι.
Επειδή η εισπνοή σας είναι πιο αδύναμη, ο αέρας που εκπνέετε είναι λιγότερος, επομένως μένει περισσότερος καπνός μέσα σας.
-Αμέσως μόλις ξυπνάμε
Αφήστε να περάσουν τουλάχιστον 60 λεπτά από το πρωινό ξύπνημα, γιατί εκείνη την ώρα ο οργανισμός μας βρίσκεται σε μια διαδικασία «κάθαρσης», δηλαδή προσπαθεί να αποβάλει τα πτύελα και να καθαρίσει τους πνεύμονες. Ο καπνός σε αυτή τη φάση μπορεί να εμποδίσει αυτή τη διαδικασία και οι βλέννες να παραμείνουν μέσα σας.
-Στην κρεβατοκάμαρα.
Αν έχετε αυτή την κακή συνήθεια, τουλάχιστον αερίζετε το χώρο πριν έσετε για ύπνο.
-Αν υποφέρετε από κάποια ίωση.
Το κάπνισμα θα επιδεινώσει την κατάστασή σας. Μάλιστα, αν καπνίζετε - παρόλο που η ίωση σας αναγκάζει να παραμείνετε στο κρεβάτι σημαίνει ότι είστε ιδιαίτερα εθισμένοι στο τσιγάρο.
-Πριν από μία εγχείρηση.
Θα πρέπει να ενημερώσετε το γιατρό σας ότι καπνίζετε, γιατί ορισμένες φορές συνιστάται η διακοπή του καπνίσματος τουλάχιστον δέκα μέρες πριν την εγχείρηση. Επίσης, θα πρέπει να ενημερώσετε τον αναισθησιολόγο.
ΛΙΓΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΚΟΨΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
-Γνωστοποιήστε την απόφαση στο φιλικό και οικογενειακό σας περιβάλλον.
-Αφήστε να περάσουν 2-3 βδομάδες πριν ξεκινήσετε την προσπάθεια.
-Φροντίστε το διάστημα αυτό να μην συμπίπτει με δυσκολίες και στεναχώριες.
-Αποφύγετε στην αρχή τους παράγοντες που σας προκαλούν διάθεση για κάπνισμα όπως καφέδες, οινοπνευματώδη, ξενύχτια, τσακωμούς κ.α.
-Παρακαλέστε τους δικούς σας και τους φίλους σας να μην καπνίζουν μπροστά σας και να μην αφήνουν τσιγάρα γύρω σας.
-Αντισταθείτε στον πειρασμό "για ένα και μόνο" τσιγάρο.
-Περιορείστε τον εκνευρισμό σας με δημιουργικές ασχολίες, σπορ και ψυχαγωγία.
-Δείξτε αποφασιστικότητα τις πρώτες μέρες. Η ανάγκη για κάπνισμα μειώνεται με την πάροδο του χρόνου.
-Αν θέλετε μπορείτε να χρησιμοποιήσετε παράλληλα και κάποια απ' τις μεθόδους που μπορεί να βοηθήσουν στη διακοπή του καπνίσματος, όπως τσίχλες νικοτίνης, αυτοκόλλητα νικοτίνης, βελονισμό.
-Ξαναδοκιμάστε αν αποτύχετε. Λίγοι τα καταφέρνουν με την πρώτη. Και θυμηθείτε ο καθένας μπορεί να κόψει το κάπνισμα αρκεί να θέλει, με ή χωρίς βοήθεια.
ΟΤΑΝ ΚΟΨΕΤΕ ΤΟ ΤΣΙΓΑΡΟ:
Σε 20 λεπτά: Η πίεση του αίματος και οι σφυγμοί πέφτουν στο κανονικό. Η θερμοκρασία των άκρων ανεβαίνει στο κανονικό.
Σε 8 ώρες: Το μονοξείδιο του άνθρακα στο αίμα πέφτει στο κανονικό. Το οξυγόνο ανεβαίνει στα φυσιολογικά επίπεδα.
Σε 24 ώρες: Μειώνεται η πιθανότητα καρδιακής προσβολής.
Σε 48 ώρες: Ενδυναμώνει η γεύση και η όσφρηση.
Σε 72 ώρες: Η αναπνοή αρχίζει να λειτουργεί ομαλότερα.
Αυξάνεται η χωρητικότητα των πνευμόνων.
Από 2 εβδομάδες έως 3 μήνες: Η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται. Το περπάτημα γίνεται ευκολότερο. Η λειτουργία των πνευμόνων αυξάνεται κατά 30%.
Σε 20 λεπτά: Η πίεση του αίματος και οι σφυγμοί πέφτουν στο κανονικό. Η θερμοκρασία των άκρων ανεβαίνει στο κανονικό.
Σε 8 ώρες: Το μονοξείδιο του άνθρακα στο αίμα πέφτει στο κανονικό. Το οξυγόνο ανεβαίνει στα φυσιολογικά επίπεδα.
Σε 24 ώρες: Μειώνεται η πιθανότητα καρδιακής προσβολής.
Σε 48 ώρες: Ενδυναμώνει η γεύση και η όσφρηση.
Σε 72 ώρες: Η αναπνοή αρχίζει να λειτουργεί ομαλότερα.
Αυξάνεται η χωρητικότητα των πνευμόνων.
Από 2 εβδομάδες έως 3 μήνες: Η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται. Το περπάτημα γίνεται ευκολότερο. Η λειτουργία των πνευμόνων αυξάνεται κατά 30%.
Από 1 έως 9 μήνες: Σταματάει ο βήχας και η κούραση. Η αναπνοή διαρκεί περισσότερο. Αρχίζει η ανάπλαση του ενδοθηλίου των βρόγχων.
Μετά από 5 χρόνια: Ο θάνατος από καρκίνο του πνεύμονα στο μέσο καπνιστή (ένα πακέτο την ήμερα) μειώνεται (κατά 50%) από 137 ανά 100.000 σε 72 ανά 100.000.
Μετά από 10 χρόνια: Οι προκαρκινικές κυψέλες αντικαθίστανται. Οι πιθανότητες άλλων καρκίνων (στόματος, λάρυγγα, οισοφάγου), κύστεων (νεφρών και παγκρέατος) μειώνονται.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
www.dermaline.gr/articles.php?articleId=345
http://clubs.pathfinder.gr/Apeksartisi%2018ANW
www.neolaia.de/2opseis/DaneiaeeU/periodiko12/EUdieoia/eudieoia.html
