Δέκα χρόνια πριν, λίγοι άνθρωποι είχαν ακούσει τον όρο «προβιοτικά προϊόντα», παρόλο που καταναλώνονταν τακτικά σε τρόφιμα όπως το γιαούρτι. Τώρα, ο όρος είναι περισσότερο γνωστός, ο αριθμός των προβιοτικών προϊόντων μεγαλώνει και, σύμφωνα με αυξανόμενα επιστημονικά στοιχεία, τα προβιοτικά μπορεί να ωφελήσουν την υγεία μας. Τι είναι, λοιπόν, τα προβιοτικά και πώς μπορούν να ωφελήσουν την υγεία μας;
Πού προστίθενται τα προβιοτικά;
Πολλά είδη βακτηρίων «λειτουργούν» μαζί στο ανθρώπινο έντερο για να διατηρήσουν την κανονική λειτουργία του. Εντούτοις, παράγοντες, όπως το άγχος ή μια αγωγή με αντιβιοτικά, μπορούν να ανατρέψουν αυτή τη φυσική βακτηριακή ισορροπία και να την μετατοπίσουν από τους ευεργετικούς οργανισμούς,όπως οι γαλακτοβάκιλοι και τα μπιφιντοβακτήρια (bifidobacteria) σε επιβλαβή βακτήρια. Αυτή η μετατόπιση μπορεί να καταστήσει το άτομο πιο ευαίσθητο στις τροφογενείς μολύνσεις, όπως αυτές που προκαλούνται από τα Salmonella, E. coli και Listeria. Μπορεί, επίσης, να προδιαθέσει το άτομο για διαταραχές του εντέρου, όπως καρκίνο του εντέρου και ελκώδη κολίτιδα (1).
Σε αυτό το σημείο εμφανίζονται τα προβιοτικά. Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί (όπως τα γαλακτικά βακτήρια και τα μπιφιντοβακτήρια), οι οποίοι, όταν καταναλώνονται τακτικά και σε επαρκείς ποσότητες, τροποποιούν τη βακτηριακή ισορροπία στο ανθρώπινο έντερο και έχουν ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία. Τα προβιοτικά μπορούν να προστεθούν σε τρόφιμα όπως το γιαούρτιο και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα ζύμωσης, ή να ληφθούν ως συμπληρώματα - σήμερα είναι διαθέσιμα σε μαγαζιά και υπεραγορές.
Θεραπευτικές προοπτικές
Η επιστημονική αντίληψη για τα προβιοτικά καθίσταται τώρα αποδεκτή, αλλά οι κλινικές δοκιμές μόλις πρόσφατα άρχισαν να εξετάζουν τη δυνατότητα των προβιοτικών σκευασμάτων να αποτρέπουν ή να θεραπεύουν συγκεκριμένες ασθένειες, όπως φλεγμονές, μολύνσεις ή τον καρκίνο του εντέρου (2).
Τα θετικά αποτελέσματα περιλαμβάνουν:
• Πρόληψη της οξείας διάρροιας στα παιδιά
• Βελτίωση των συμπτωμάτων της διάρροιας που συνδέεται με τη χρήση αντιβιοτικών
• Έλεγχο των συμπτωμάτων των φλεγμονωδών παθήσεων του εντέρου, όπως η νόσος του Crohn και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος
• Μείωση των αλλεργιών στα νεογέννητα.
PROEUHEALTH
Τα πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα των παραπάνω δοκιμών προετοίμασαν το έδαφος για μια σημαντική επιστημονική πρωτοβουλία, γνωστή ως PROEUHEALTH, η οποία περιλαμβάνει ερευνητικούς συνεργάτες από 16 ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό το σύνολο προγραμμάτων στοχεύει στην καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα προβιοτικά μπορούν να συμβάλλουν στην υγεία και την ευεξία (3). Ένας σημαντικός τομέας έρευνας είναι ο καθορισμός των βακτηρίων που υπάρχουν στο υγιές έντερο και πώς αυτά αλλάζουν με την ηλικία, τη δίαιτα, τον τρόπο ζωής, καθώς και σε χρόνιες παθήσεις.
Δεδομένου ότι οι επιδράσεις των προβιοτικών είναι συγκεκριμένες για κάθε βακτηριακό στέλεχος, τα δεδομένα του προγράμματος PROEUHEALTH, μαζί με αποτελέσματα από προηγούμενες έρευνες, θα βοηθήσουν στον καθορισμό των βακτηρίων που μπορούν να βελτιώσουν τη φυσική άμυνα του οργανισμού ή/και να αποτρέψουν συγκεκριμένες παθήσεις (3). Τα αποτελέσματα που θα προκύψουν από αυτή την ερευνητική πλατφόρμα της ΕΕ θα θεμελιώσουν ενδεχομένως την ανάπτυξη πολλών θεραπευτικών προβιοτικών και θα καταστήσουν δυνατή την παραγωγή προϊόντων εστιασμένων σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες ή τρόπους ζωής.
Προβιοτικά για υγεία και ευεξία
Τα προβιοτικά τρόφιμα (π.χ. γιαούρτια και ποτά) αποτελούν έναν ολοένα και πιο δημοφιλή τρόπο βελτίωσης της γενική υγείας και ευεξίας του ατόμου. Λαμβάνοντας υπόψη αυτήν τη απήχηση, το κοινό χρειάζεται εγγυήσεις ότι αυτά τα προϊόντα είναι ασφαλή και αποτελεσματικά.
Απαιτούνται περισσότερα στοιχεία για να αποδειχθούν οι ακριβείς επιπτώσεις στην υγεία των συγκεκριμένων σκευασμάτων και για να εξακριβωθεί η απόλυτη ασφάλειά τους όταν καταναλώνονται σε βάθος χρόνου. Ωστόσο, υπάρχουν ήδη οδηγίες που εξασφαλίζουν ότι τα προβιοτικά τρόφιμα περιέχουν ασφαλή βακτηριακά στελέχη και ότι οι κατάλληλες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί, παρουσιάζουν ευεργετική επίδραση στον οργανισμό (4). Σύντομα, αυστηρές ευρωπαϊκές οδηγίες για τους ισχυρισμούς υγείας θα παρέχουν στους καταναλωτές περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο τα προβιοτικά προϊόντα είναι «καλά για αυτούς».
Απλά η αρχή
Τα αρχικά αποτελέσματα έχουν καταδείξει ότι τα προβιοτικά προϊόντα έχουν απτή επίδραση στα βακτήρια του εντέρου και έχουν μεγάλες πιθανότητες να έχουν θετική επίδραση στην υγεία. Σύντομα αναμένεται να δημοσιευθεί ένα σημαντικό πόνημα από το πρόγραμμα PROEUHEALTH, το οποίο θα βελτιώσει την ποιότητα και ασφάλεια των προβιοτικών και θα επιτρέψει την ανάπτυξη πιο στοχευμένων προϊόντων στο μέλλον.
Βιβλιογραφικές αναφορές
1) Fooks LR & Gibson GR (2002) Probiotics as modulators of the gut flora. British Journal of Nutrition 88 (Suppl 1) S39-S49
2) FAO/WHO (2001) Health and Nutritional Properties of Probiotics in Food including Powder Milk with Live Lactic Acid Bacteria. www.fao.org
3) The Food, GI tract functionality and Human health cluster. Visit http://virtual.vtt.fi/virtual/proeuhealth/ for updates on latest research news
4) FAO/WHO (2002) Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food. www.fao.org
